Rezultati izlaznog istraživanja o ekološkoj svijesti građana

U okviru projekta Prekogranična inicijativa za zaštitu životne sredine u periodu od maja do juna 2021. sprovedeno je istraživanje o znanju i navikama stanovništva u vezi sa zaštitom životne sredine, odlaganjem otpada, stavovima u vezi sa radom nadležnih komunalnih i inspekcijskih službi, zainteresovanošću za reciklažu i sl. U cilju sagledavanja eventualnog unapređenja nivoa ekološke svijesti građana i stanja u ovoj oblasti tokom maja 2023. sprovedeno je izlazno istraživanje na referentnom uzorku na teritoriji opštine Nikšić.

Rezultati izlazne ankete pokazuju da značajan udio ispitanika (93%) problemu zagađenja životne sredine daje poseban značaj. Takođe, istraživanje može poslužiti kao smjernica donosiocima odluka u pravcu unapređivanja komunalne infrastrukture budući da još uvijek značajan procenat ispitanika (47%) u neposrednoj blizini stanovanja nema dostupnu komunalnu infrastrukturu (kontejnere) za odlaganje čvrstog otpada. U odnosu na početno istraživanje ovdje je došlo do napretka od 14% ali je evidentno da prostora za unapređivanje ima i dalje. Pomenuti problem je i dalje najizraženiji u seoskom području, ali postoji i u prigradskim naseljima pa čak i u urbanom jezgru.

Shodno tome, visok procenat ispitanika još uvijek otpad odlaže na obližnjim deponijama (19%), što je napredak u odnosu na početno istraživanje kada je na deponijama 24% ispitanika odlagalo otpad. Imajući u vidu štetne posljedice i rizike od izazivanja požara koje sa sobom nosi spaljivanje otpada značajno je smanjenje udjela grupe ispitanika koji na ovaj način rešavaju problem otpada sa 10% na 5%.

Dobra vijest je i to da je značajan procenat građana i dalje spreman da se lično angažuje u rješavanju problema životne sredine u svojoj opštini. Tako je istraživanje pokazalo porast od 8% onih koji na neprimjereno ponašanje prema životnoj sredini reaguju tako što počiniocima ljubazno skrenu pažnju na nemar, kao i porast od 9% udjela ispitanika koji znaju da je zakonska obaveza prijavljivanje nadležnim službama neodgovornog odnosa prema životnoj sredini (sa 61% na 70%). Međutim, kada je u pitanju procenat ispitanika koji su zaista to i učinili, ujednačen je kod oba istraživanja (14%) i pokazuje da se ubuduće posebna pažnja treba posvetiti informisanju stanovništva o pravima i obavezama u oblasti zaštite životne sredine i ohrabrivanju građanskih inicijativa.

Uporedni rezultati ova dva istraživanja pokazuju blagi porast ocjene kvaliteta usluga Komunalnog preduzeća (+4%) i komunalnih inspekcijskih službi (+6%) mada je nivo zadovoljstva ispitanika njihovim radom i dalje manji od polovine.

Da ispitanici krivicu ne vide samo u nadležnim službama pokazuje njihovo mišljenje da su upravo građani ti koji su najodgovorniji za trenutno stanje životne sredine u našoj opštini, kao i to da glavne uzroke problema vide u niskoj ekološkoj svijesti građana, deponijama, blagoj kaznenoj politici i nepostupanju po propisima.

Cilj projekta Prekogranična inicijativa za zaštitu životne sredine je jačanje kapaciteta institucija koje se bave zaštitom životne sredine i informisanje stanovništva o značaju unapređivanja sistema upravljanja čvrstim otpadom i usklađivanja sa standardima Evropske unije u ovoj oblasti. Glavne aktivnosti su uključivale nabavku vozila i opreme za komunalna preduzeća i komunalne inspekcije, kao i nabavku i postavljanje polupodzemnih i ostalih kontejnera. Pored toga, kroz projekat su organizovane obuke  za zaposlene u komunalnim preuzećima i inspekcijskim službama, seminari i prezentacije o dobroj praksi EU u pogledu sistema upravljanja čvrstim otpadom, prekogranična konferencija na temu „Unapređivanje sistema upravljanja čvrstim otpadom”, istraživanje strukture otpada u ciljnom području i mogućnosti za poboljšanje sistema upravljanja čvrstim otpadom, kampanja informisanja u cilju podizanja nivoa ekološke svijesti građana, publikacije na ove teme itd.

Projekat  finansira Evropska unija posredstvom Delegacije Evropske unije u Bosni i Hercegovini, u okviru IPA Programa prekogranične saradnje Bosna i Hercegovina – Crna Gora 2014-2020, a u Crnoj Gori sufinansira Ministarstvo javne uprave. Projekat sprovodi FORS Montenegro u partnerstvu sa Komunalnim preduzećem iz Nikšića i Gradom Trebinjem.