Stanje biodiverziteta u Crnoj Gori

Ustav Crne Gore kao najviši pravni akt, definiše Crnu Goru kao građansku, demokratsku, ekološku i državu socijalne pravde, zasnovanu na vladavini prava (član 1), a zatim utvrđuje da svako ima pravo na zdravu životnu sredinu, na blagovremeno i potpuno obavještavanje o stanju životne sredine, na mogućnost uticaja prilikom odlučivanja o pitanjima od značaja za životnu sredinu i na pravnu zaštitu ovih prava (član 23).

Temelj ovakvom opredjeljenju postavljen je još 1991. godine kada je na listi prioriteta na nacionalnom nivou visoko postavljen problem ugrožavanja prirode i potreba njene neodložne i pravovremene zaštite u vidu usvajanja Deklaracije o ekološkoj državi Crnoj Gori.

Teritorija Crne Gore odlikuje se izvanrednim genetskim i ekosistemskim diverzitetom vrsta koji je svrstava u jedan od najznačajnijih centara biodiverziteta ne samo u Evropi nego i Paleoarktiku (cijela Evropa, dio Azije i sjeverne Afrike). Iako biodiverzitet Crne Gore nije u potpunosti istražen, uzimajući u obzir zvanične podatke relevantnih institucija, može se zaključiti da je njen biodiverzitet i dalje očuvan u značajnoj mjeri, ali da je prisutan rastući trend brojnih direktnih pritisaka na vrijednost biodiverziteta. Neki od najuticajnijih pritisaka uključuju: urbanizaciju, zagađenje, izgradnju infrastrukture, promjene u staništima, promjenu namjene zemljišta,  prekomjernu eksploataciju resursa, nelegalan lov i ribolov, klimatske promjene i sl. Nacionalni ciljevi postavljeni u prethodnom periodu za zaštitu biodiverziteta nijesu u potpunosti ostvareni a i finansijski izazovi dodatno doprinose ugrožavanju biodiverziteta.

Procentualno u odnosu na Evropu, u Crnoj Gori živi 70% vrsta sisara, 75% vrsta ptica, 50% vrsta slatkovodnih riba, 79% vrsta morskih riba i 30% vrsta biljaka. Zakon o zaštiti prirode osigurava stavljanje pod zaštitu endemskih, rijetkih i ugroženih biljnih i životinjskih vrsta. Nacionalnim zakonodavstvom u Crnoj Gori zaštićene su 873 biljne i životinjske vrste. Crna Gora ima 5 nacionalnih parkova: NP Durmitor, NP Biogradska gora, NP Skadarsko jezero i NP Prokletije. Oni predstavljaju posebne ekološke i geografske cjeline zaštićene zakonom u kojima žive naše zaštićene vrste.

Ovaj tekst je pripremljen u okviru projekta EKO škola (ECO School) koji ima za cilj doprinos upoznavanju građana u ciljnom području sa značajem zaštite životne sredine i ublažavanjem posljedica klimatskih promjena i usvajanju ekološki odgovornijeg ponašanja. Projekat finansira Evropska unija, a sufinansira Ministarstvo javne uprave Crne Gore. Ugovorno tijelo za projekat je Uprava za kapitalne projekte.